Εορταστικές προσφορές Κυπριακών σιδηροδρόμων 1931

Μια σπάνια διαφημιστική φυλλάδα των Κυπριακών σιδηροδρόμων του 1931. Διαφημίζονται προσφορές για την εορταστική περίοδο των Χριστουγέννων και νέου έτους 1931-32.

Από το αρχείο σιδηροδρομικών ενθυμημάτων της συλλογής Golden Sands.

 

Οι φονικές πλημμύρες της 21ης Δεκεμβρίου 1949

Τον Νοέμβριο του 2010 πίνοντας καφέ με τους αείμνηστους Ανδρέα Λοίζου και Μαριάννα Λειβαδιώτη (το γένος Αγαπίου απο την Λάρνακα) μοιράστηκα μαζί τους ένα φωτογραφικό δελτάριο του γνωστού Βαρωσιώτη φωτογράφου Ανδρέα Σωτηρίου που απεικόνιζε μέρος του Βαρωσιού πλημμυρισμένο και με αναφορά σε 25 νεκρούς.

Οι πλημμύρες στο Βαρώσι (φωτογραφικό δελτάριο Α. Σωτηρίου 1950)

Πρός μεγάλη μου έκπληξη αμφότεροι είχαν στενή σχέση με δύο απο τα θύματα της θεομηνίας και διηγήθηκαν με συγκίνηση τις μνήμες τους.

Η κακοκαιρία είχε πλήξει την Λευκωσία και την Λάρνακα αλλά το μέγεθος των ζημιών ήταν πολύ πιο μεγάλο στην επαρχία Αμμοχώστου σε μια περιοχή που περιλάμβανε το Βαρώσι, Σαλαμίνα και μέρος της Μεσαορίας. 142 άτομα που ζούσαν σε φτωχόσπιτα στίς παρυφές των Βαρωσίων (Κάτω Βαρώσι, Αγιος Λουκάς) έμειναν άστεγα και βρήκαν καταφύγιο στο φτωχοκομείο Βαρωσίων και σε σχολεία. Τα θύματα έχασαν την ζωή τους σε διάφορες περιοχές. Ο Charles Clemenson, διευθυντής της εταιρίας L Savon Co Ltd (στην Αμμόχωστο) πνίγηκε όταν το αυτοκίνητο του παρασύρθηκε απο τα νερά κοντά στον 5^ο μιλιοδείκτη του δρόμου Αμμοχώστου Λευκωσίας. Ο Αντώνιος Τράκκας απο το Καιμακλί πνίγηκε στην Μια Μηλιά ενόσω καθάριζε το ποδήλατο του. Στα Λιμνιά ένα σπίτι κατέρρευσε σκοτώνοντας ενα κοριτσάκι.

Όμως τα πιο πολλά θύματα προέκυψαν όταν λεωφορείο της γραμμής Αμμοχώστου – Λευκωσίας παρασύρθηκε απο ορμητικά νερά κοντά σε ένα γεφύρι στην Κοντέα. Σύμφωνα με μαρτυρία ενός απο τους 6 επιζήσαντες η μηχανή του λεωφορείου έσβησε οταν τα νερά έζωσαν το όχημα. Ο οδηγός εξήλθε του λεωφορείου για να δεί αν μπορούσε να κάνει κάτι. Ηταν σκοτάδι και τα νερά άρχισαν να ανεβαίνουν πολύ γρήγορα. Πέντε επιβάτες βγήκαν απο το λεωφορείο και σκαρφάλωσαν (μαζί με τον οδηγό) στην στέγη του λεωφορείου. Οι υπόλοιποι επιβάτες έμειναν μέσα στο λεωφορείο. Σε διάστημα λεπτών τα ορμητικά νερά σκέπασαν το λεωφορείο παρασύροντας το 100 μέτρα προς το γεφύρι της Κοντέας. Οι κάτοικοι του χωριού άκουγαν τις κραυγές απελπισίας των επιβατών μέσα στο λεωφορείο αλλά μέσα στο σκοτάδι και τα ορμώμενα νερά δεν μπόρεσαν να βοηθήσουν. Οι κραυγές σίγησαν μετά απο λίγα λεπτά. Ο οδηγός και οι πέντε επιβάτες που ανέβηκαν στην στέγη επέζησαν. Οι απομείναντες μέσα στο λεωφορείο (22) πνίγηκαν.

Το πλημμυρισμένο λεωφορείο την επόμενη της θεομηνίας (φωτογραφία της Cyprus Mail)

Η αστυνομία και ο στρατός έφθασαν με κάποια καθυστέρηση. Μέσα στην σύγχυση, το σκοτάδι, τους αέρηδες και τα νερά η επιχείρηση διάσωσης ήταν δύσκολη καί μέχρι τα ξημερώματα μόνο πέντε νεκροί ήχαν βρεθεί. Το επόμενο πρωί ελικόπτερο της ΡΑΦ πέταξε πάνω απο μίλια πλημμυρισμένων εκτάσεων για να εντοπίσει τους νεκρούς. Η Μαριάννα Λειβαδιώτη θυμήθηκε με συγκίνηση ότι η σορός του αδελφού της Νίκου Αγαπίου βρέθηκε τελευταία. Ο ανταποκριτής της εφημερίδας Cyprus Mail ανάφερε ότι η σορός του άτυχου Αγαπίου βρέθηκε κοντα στο τρία μίλι του δρόμου Βαρωσίων – Λάρνακας. Σύμφωνα με την Μαριάννα Λειβαδιώτου ο αδελφός της ταξίδευε στο Βαρώσι τακτικά για σκοπούς είσπραξης ενοικίων. Κοντά στην σορό του Αγαπίου βρέθηκε και το άψυχο σώμα του βιοπαλαιστή Ευλαβή Σολωμού. Σύμφωνα με την μαρτυρία του Ανδρέα Λοίζου ο Ευλαβής ήταν πραματευτάς (πλανοδιοπώλης) απο την Λάρνακα. Ταξίδευε τακτικά στην Αμμόχωστο για να αγοράσει τις πραμάθκειες του. Ο Ανδρέας Λοίζου ανάφερε οτι την προηγούμενη της θεομηνίας είχε δώσει στον Ευλαβή χρήματα για να του αγοράσει ένα τσιακκούδι (σουγιά) απο το πλοίο Fouadieh που είχε ελλιμενιστεί στην Αμμόχωστο.

15 απο τα θύματα (άνδρες και γυναικόπεδα) κατάγονταν απο την Ασσια και την Αφάνεια. Σύμφωνα με μαρτυρίες οι κάτοικοι των δύο χωριών συγκεντρώθηκαν στις εκκλησίες των 2 χωριών καθώς και στο τζαμί της Αφάνειας (που ήταν μικτό χωριό) περιμένοντας νέα των εξαφανισθέντων συγγενών τους.

Το μοιρολόγι των συγγενών (Φωτογραφία του ανταποκριτή της Chicago Times)

Σταδιακά τα πτώματα των πνιγμένων μεταφέρονταν για αναγνώριση στο προαύλιο της εκκλησίας της Ασσιας σε σκηνές σπαραγμού.

Αεροπορικό ταχυδρομείο Αμμοχώστου 1930-32

Στην ανάρτηση της  1^ης Φεβρουαρίου 2015 εξετάστηκε το θέμα της εναρξης της αεροπορικής σύνδεσης της Αμμοχώστου με το εξωτερικό απο την Βρεττανική αεροπορική εταιρία Imperial Airways.

Η εναρξη των πτήσεων με τα υδροπλάνα Calcutta εδωσε την ευκαιρία στα Κυπριακά ταχυδρομεία να αρχίσουν την προσφορά αεροπορικής ταχυδρομικής υπηρεσίας. Μέχρι τότε το Κυπριακό ταχυδρομείο χρησιμοποιούσε πλοία της γραμμής για την αποστολή ταχυδρομείου. Στην Αμμόχωστο ενα τέτοιο πλόιο ηταν το πλοίο Boulac της Αγγλο-Αιγυπτιακής ναυτιλιακής εταιρίας Khedivial Line. Ο γνωστός Λεμεσιανός φωτογράφος John P. Foscolo εξέδωσε μια κάρτ ποστάλ το 1923, που δείχνει το πλοίο Boulac στο λιμάνι της Αμμοχώστου.

Το πλοίο μεταφοράς ταχυδρομείου Boulac (John P. Foscolo, 1923)

Η αεροπορική ταχυδρομική υπηρεσία αρχισε επι πειραματικής βάσεως στις 26 Σεπτεμβρίου 1930. Μετέπειτα εγιναν πτήσεις στις 3, 10, 17 και 30 Οκτωβρίου αλλά λόγω της σχετικά μικρής προειδοποίησης που δινόταν μόνο ενας μικρός αριθμός επιστολών στάληκε αεροπορικώς.

Τον Απρίλιο του 1932 η υπηρεσία μπήκε σε τακτική βάση και το ταχυδρομέιο αναρτούσε αφίσα με την χρονική διορία παράδoσης επιστολών.

Αφίσα που αναρτήθηκε στο ταχυδρομείο Αμμοχώστου (1932)

Αυτο γινόταν στο ταχυδρομείο Αμμοχώστου που βρισκόταν στον χώρο των κυβερνητικών γραφείων στην σημερινή Λεωφόρο Δημοκρατίας.

Ταχυδρομείον Αμμοχώστου (Haigaz Mangoian, 1930)

Οπως αναφέρθηκε στην προηγούμενη ανάρτηση οι πτήσεις των υδροπλάνων της Imperial Airways σταμάτησαν να προσγειώνονται στο λιμάνι Αμμοχώστου και μεταφέρθηκαν στα πιο ηρεμα νερά της Αλυκής του Ακρωτηρίου. Ο ταχυδρομικός σάκκος μεταφερόταν με αυτοκίνητο στην Λεμεσό.  Λόγω ελλειψης ζήτησης η συγκεκριμένη υπηρεσία τερματίστηκε τον Οκτώβριο του 1932.

Αερολιμένας Αμμοχώστου…1933

Ο Sir Philip Cunliffe-Lister, Υπουργός Αποικιών της Βρεττανικής Αυτοκρατορίας (Secretary of State for the Colonies) αφίχθηκε στην Κύπρο τον Απρίλιο του 1933 με αεροπορική πτήση. Ο σταθμός του στην Κύπρο ηταν μέρος μιάς ευρύτερης περιοδείας στην Κύπρο, Παλαιστίνη και Βαγδάτη.

Ο αερολιμένας αφιξης…το λιμάνι Αμμοχώστου. Το αεροσκάφος ηταν ενα υδροπλάνο τύπου “Calcutta” («Calcutta flying boat»).

Η αφιξη του Cunliffe-Lister στο λιμάνι Αμμοχώστου, 1933

Η Imperial Airways ξεκίνησε την αεροπορική σύνδεση της Κύπρου με το εξωτερικό τον Σεπτέμβριο του 1930, με την γραμμή Αμμοχώστου-Αλεξάνδρειας μέσω Χάιφας. Η πρωτιά της Αμμοχώστου στην αεροπορική ιστορία της Κύπρου ηταν το αποτέλεσμα του εντονου ενδιαφέροντος του κυβερνήτη της Κύπρου Sir Ronald Storrs.

Η Tabitha Morgan στο βιβλίο της «Sweet and Bitter Island: A history of the British in Cyprus» μας αναφέρει οτι ο Sir Ronald Storrs, απο την στιγμή της αφιξης του στο νησί, ειχε αναγνωρίσει την προοπτική της Κύπρου σαν τουριστικού προορισμού και μαζί την ανάγκη για την βελτίωση των συγκοινωνιών του νησιού με το εξωτερικό. Κατά την διάρκεια των ερευνών του ειχε ανακαλύψει οτι κανένα αεροπλάνο δεν ειχε προσγειωθεί στο νησί απο τον καιρό του Α΄Παγκοσμίου πολέμου και επίσης οτι ενας δίαυλος επείγουσας προσγείωσης στην Λευκωσία ειχε μείνει αναξοιοποίητος. Το 1927 αρχισε να πιέζει την Imperial Airways να αντικαταστήσει την Αλεξάνδρεια με την Κύπρο σαν σταθμό ανεφοδιασμού καυσίμων στην διαδρομή της εταιρίας προς Ιράκ και Ινδία. Τον Σεπτέμβριο του 1930 η Imperial Airways αρχισε της πτήσεις προς την Αμμόχωστο επι δοκιμαστικής βάσεως αλλά δυστυχώς τις τερμάτισε σχετικά σύντομα. Απτόητος, ο Sir Ronald Storrs προσπάθησε να πείσει την Imperial Airways να προσγειώσουν τα υδροπλάνα τους στην Αλυκή του Ακρωτηρίου, υποσχόμενος μάλιστα την εμβάθυνση της Αλυκής ωστε να δημιουργηθεί ενα ασφαλές μεσόγειο θαλασσοδρόμιο. Ολες οι παραπάνω προσπάθειες αποδείχτηκαν μάταιες. Σύμφωνα με πληροφορίες οι πτήσεις στην Αλυκή του Ακρωτηρίου τερματίστηκαν μετά την 1^η του Οκτώβρη του 1932.

Μεταγενέστερα οι προσπάθειες μεταφέρθηκαν προς την αναβάθμιση των πρωτόγονων αεροπορικών εγκαταστάσεων εξω απο την Λευκωσία. Το 1939 κατασκευάστηκε δίαυλος προσγείωσης πολιτικών αεροπλάνων απο την εταιρίες Shell και Πιερίδης & Μιχαηλίδης Λτδ.

Αξίζει τον κόπο να σημειώσουμε οτι η Αμμόχωστος ηταν στο επίκεντρο των σχεδιασμών του Βρεττανικού στρατού για αεροπορικές εγκαταστάσεις στην διάρκεια του Α΄Παγκοσμίου πολέμου. Πιο συγκεκριμένα, εγγραφα στα Βρεττανικά αρχεία του Kew μας πληροφορούν οτι προς το τέλος του Οκτώβρη 1918 εκδόθηκαν οδηγίες για την κατασκευή ενός “προσωρινού δίαυλου προσγείωσης αεροπλάνων στην Αμμόχωστο» (κατά πιθανότητα στα δυτικά του στρατοπέδου στον Καράολο) για δύο μαχητικά αεροπλάνα τύπου Μπρίστολ (Bristol) και μια ιπτάμενη βάρκα (flying boat) F3 που απαιτούνταν για μια επιχείρηση επίθεσης σε μια τουρκική αεροπορική βάση υδροπλάνων (flying boats) στα ανατολικά της Selefke (στην Μικρά Ασία) . Ωστόσο, λίγες ημέρες μετά την εκδοση αυτών των οδηγιών για την κατασκευή του αεροδρομίου, περαιτέρω οδηγίες της 1ης Νοεμβρίου 1918 εκδόθηκαν για ακύρωση αυτών, προφανώς λόγω της ανακωχής που είχε συμφωνηθεί με την Τουρκία την 30^η  του Οκτώβρη 1918.